دیالیز 

همه آنچه باید درباره دیالیز بدانید

کلیه ها با حذف مواد زائد و مایعات اضافی از بدن شما،خون را تصفیه می کند این مواد زائد به مثانه فرستاده می شوند تا با ادرار دفع شوند.در صورتی که کلیه ها دچار مشکل شوند و نتوانند این عمل را به خوبی انجام دهند، دیالیز عملکرد آنها راانجام می دهد نارسایی کلیه در مرحله ی نهایی زمانی رخ می دهد که کلیه ها تنها 10 تا 15درصد عملکرد طبیعی خود را داشته باشند.

دیالیز نوعی درمان است که در آن با استفاده از دستگاه ،عمل تصفیه خون انجام می شود.این عمل زمانی که کلیه ها نمی توانند خوب کار کنند،موجب می شود تا مایعات و الکترولیت ها در تعادل باقی بمانند.شما میتوانید با بهنود طب آریا تماس بگیرید و از متخصص کلیه و مجاری ادراری نوبت ویزیت بگیرید.

چرا باید از دیالیز استفاده کرد؟

کلیه‌ها با عملکرد خود آب اضافی، مواد زائد و سایر ناخالصی‌ها را از بدن دفع می‌کنند. همچنین به کنترل فشار خون و تنظیم عناصر شیمیایی در خون نیز کمک می‌کنند. این عناصر ممکن است شامل سدیم و پتاسیم باشد. کلیه‌ها جذب بهتر کلسیم توسط بدن را نیز بهبود می‌بخشند.

زمانی که کلیه‌ها به دلیل بیماری یا آسیب نتوانند این کارها را به درستی انجام دهند، دیالیز می‌تواند حالت عادی بدن را تا حد ممکن بالا نگه دارد. بدون دیالیز، نمک‌ها و سایر مواد زائد در خون جمع شده و بدن شما را مسموم کرده و به سایر اندام‌ها نیز آسیب وارد می‌کند. با این وجود دیالیز درمانی برای تمامی بیماری‌های کلیوی نیست و اگر در مورد عملکرد صحیح کلیه‌های خود نگرانی دارید، حتماً با یک پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری مشورت کنید.

انواع دیالیز کدامند؟

به طور کلی سه نوع دیالیز وجود دارد که قصد داریم به آن‌ها بپردازیم.

همودیالیز (Hemodialysis)

همودیالیز از متداول‌ترین نوع دیالیز است. در این نوع از کلیه‌ی مصنوعی برای حذف مواد زائد و مایعات اضافی از خون استفاده می‌شود. خون از بدن خارج شده و از طریق کلیه‌ی مصنوعی فیلتر می‌شود و سپس خون فیلتر شده با کمک دستگاه دیالیز به بدن بازگردانده می‌شود.

برای رساندن خون به کلیه‌ی مصنوعی پزشک نقاطی را برای ورود به رگ‌های خونی و برقراری ارتباط با جریان خون ایجاد می‌کند که عبارتنداز:

• فیستول شریانی وریدی (AV): در این نوع شریان و ورید به یکدیگر متصل می‌شوند و این یک گزینه ایده‌آل است.
• پیوند AV: پیوند AV یک لوله حلقه‌دار است.
• کاتتر دسترسی عروقی: در این نوع، سوراخی به رگ بزرگ گردن شما ممکن است وارد شود.

فیستول AV و پیوند AV هر دو برای درمان‌های طولانی‌مدت دیالیز طراحی شده‌اند. افرادی که فیستول AV دریافت می‌کنند، دو تا سه ماه پس از جراحی بهبود یافته و آماده شروع همودیالیز هستند و همچنین افرادی که پیوند AV دریافت می‌کنند، طی دو تا سه هفته آماده می‌شوند. کاتترها برای استفاده‌ی کوتاه مدت یا موقتی طراحی شده‌اند.

درمان‌های همودیالیز معمولاً سه تا پنج ساعت طول می‌کشد و سه بار در هفته انجام می‌شود. با این حال، درمان همودیالیز نیز می‌تواند در جلسات کوتاه‌تر و مکرر انجام شود. بیشتر درمان‌های همودیالیز در بیمارستان، مطب پزشک یا مرکز دیالیز انجام می‌شود.

طول درمان به اندازه و جثه‌ی بدن، میزان مواد دفعی بدن و وضعیت سلامتی شما بستگی دارد. بعد از اینکه مدت‌زمان زیادی تحت همودیالیز قرار گرفتید، ممکن است پزشک تشخیص دهد که شما برای دیالیز در منزل آماده هستید. این مورد برای افرادی که به درمان‌های طولانی‌مدت نیاز دارند رایج‌تر است.

دیالیز صفاقی (Peritoneal Dialysis)

این نوع شامل جراحی برای کاشت کاتتر صفاقی در شکم است. کاتتر به فیلتر شدن خون بدن شما توسط صفاق که یک غشایی در شکم شما می‌باشد، کمک می‌کند. زمانی که دیالیز مواد زائد را از جریان خون خارج می‌کند، از شکم نیز خارج می‌شود. این روند چند ساعت طول می‌کشد و ۴ تا ۶ بار در روز نیاز به تکرار دارد. هرچند که می‌توان تبادلات مایعات را هنگام بیداری یا خواب انجام داد. انواع مختلفی از دیالیز صفاقی وجود دارد که موارد اصلی آن عبارت‌اند از:

• دیالیز صفاقی مداوم (CAPD): در روش CAPD شکم شما در طول روز چندین بار پر و تخلیه می‌شود. این روش به دستگاه نیاز ندارد و باید زمان هشیاری و بیداری انجام شود.
• دیالیز صفاقی چرخه‌ای (CCPD): CCPD از دستگاهی برای به چرخش درآوردن مایعات داخل شکم شما استفاده می‌کند. این روش معمولاً در شب و هنگام خواب انجام می‌شود.
• دیالیز صفاقی متناوب (IPD): این درمان معمولاً در بیمارستان انجام می‌شود، اگرچه در منزل نیز امکان انجام آن وجود دارد. برای IPD از همان دستگاه CCPD استفاده می‌شود با این تفاوت که روند کار بیشتر طول می‌کشد.

درمان جایگزینی کلیوی پیوسته (CRRT)

برای افرادی که نارسایی حاد کلیوی دارند، در بخش مراقبت‌های ویژه از روش CRRT استفاده می‌کنند. در این روش دستگاهی خون را از طریق یک لوله عبور می‌دهد و سپس مواد زائد و آب را فیلتر می‌شوند. خون همراه با مایعات جایگزین به بدن برمی‌گردد. این روش ۱۲ تا ۲۴ ساعت در روز ممکن است طول بکشد و برای افرادی که بیماری حاد دارند هر روز انجام می‌شود.

خطرات و عوارض دیالیز

درحالی‌که هر سه شکل دیالیز زندگی فرد بیمار را می‌توانند نجات دهند، اما خطرات و عوارض خاصی نیز به همراه دارند.

خطرات مرتبط با همودیالیز

• فشار خون پایین
• کم‌خونی یا کم شدن گلبول قرمز خون
• گرفتگی عضلات
• اختلال در خواب
• خارش
• بالارفتن سطح پتاسیم خون
• پریکاردیت، التهاب غشای اطراف قلب
• سپسیس
• ضربان قلب نامنظم
• عفونت جریان خون
• دیالیز و مرگ

خطرات مرتبط با دیالیز صفاقی

این نوع، افزایش خطر ابتلا به عفونت در داخل یا اطراف محل سوند در حفره شکم را به همراه دارد. به عنوان مثال، پس از کاشت کاتتر فرد بیمار ممکن است، پریتونیت که یک عفونت غشای پوشاننده دیواره‌ی شکم است را تجربه کند. سایر عوارض دیالیز صفاقی عبارتنداز:

• ضعف عضلات شکم
• قند خون بالا به دلیل دکستروز
• افزایش وزن
• فتق
• تب
• دل درد

خطرات مرتبط با CRRT

خطرات مرتبط با CRRT شامل موارد زیر است:

• عفونت
• هیپوترمی
• فشارخون پایین
• اختلالات الکترولیت
• خونریزی
• تأخیر در بهبود کلیه
• ضعیف شدن استخوان‌ها
• آنافیلاکسی

در صورتی که این علائم را دارید حتماً با پزشک خود در میان بگذارید. همچنین افرادی که به مدت بسیار طولانی تحت دیالیز قرار می‌گیرند، نیز در معرض خطر ابتلا به دیگر بیماری‌ها مانند آمیلوئیدوز قرار دارند. زمانی که پروتئین‌های آمیلوئید تولید شده در مغز استخوان، در اندام‌هایی مانند کلیه، کبد و قلب جمع می‌شوند، این بیماری رخ می‌دهد که درد مفاصل، سفتی و تورم از عوارض آن می‌باشد.

برخی افراد زمانی که دچار نارسایی کلیه می‌شوند، ممکن است به افسردگی نیز مبتلا شوند. اگر هر احساس و افکاری مرتبط با افسردگی دارید، حتماً آن را با پزشک خود در میان بگذارید.

آیا گزینه‌های دیگری برای دیالیز وجود دارد؟

دیالیز بسیار وقت‌گیر و پر هزینه است، به همین دلیل همه‌ی افراد آن را برای درمان انتخاب نمی‌کنند. گزینه‌های درمانی دیگری مانند مدیریت کم‌خونی وجود دارد که شما می‌توانید از آن‌ استفاده کنید. زمانی که کلیه‌ها به‌درستی کار می‌کنند، هورمون اریتروپویتین (EPO) به طور طبیعی در بدن تولید می‌شود. برای کمک به کلیه‌ای که در عملکرد خود دچار مشکل است، می‌توان هر هفته تزریق EPO را انجام داد.

با کنترل فشار خون روند از کار افتادن کلیه را می‌توان کاهش داد و برای جلوگیری ازکم آبی بدن نیز باید مایعات فراوان در طول روز نوشید. توجه داشته باشید که قبل از مصرف هرگونه داروهای ضدالتهابی مانند ایبوپروفن و دیکلوفناک حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

پیوند کلیه یک انتخاب و گزینه‌ی دیگر برای برخی افراد است. با پزشک خود مشورت کرده تا مطمئن شوید که پیوند کلیه برای شما مناسب است. در صورتی که موارد زیر را دارید، فرد مناسبی برای پیوند کلیه، ممکن است، نباشد.

• سیگار کشیدن
• استفاده بیش از حد از الکل
• چاقی
• مشکلات روانی درمان نشده

دیالیز موقت چیست؟

همان‌طور که اشاره کردیم برای دیالیزهای طولانی مدت، پزشکان  از طریق یک شریان و ورید دسترسی ایجاد می‌کنند. برای دیالیز موقت از کاتتر استفاده می‌شود که یک لوله پلاستیکی کوچک است و معمولاً به داخل رگ گردن، قفسه سینه یا در نزدیکی کشاله ران وارد می‌شود. این جراحی با استفاده از بیهوشی و پس از تصویربرداری برای یافتن مکان مناسبی که باید کاتتر را قرار داد، انجام می‌شود.